17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin 26. yıldönümünde, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Sakarya Şubesi, yaşanan acıları ve alınmayan dersleri gündeme taşıdı. Şube Başkanı Semih Uçar imzasıyla yapılan açıklamada, “Deprem, doğal bir olaydır; afete dönüşmesi ise tamamen insan kaynaklıdır” vurgusu yapıldı.
Uçar, 17 Ağustos’un ardından geçen çeyrek asra rağmen Türkiye’nin hala güvenli şehirler inşa edemediğini belirtti:
“Topraklarımızın ve nüfusumuzun büyük bölümü deprem riski altındayken, yapı stokunun büyük kısmı depreme dayanıklı değil. TBMM raporlarında ve bakanlık verilerinde 6 milyon yapının riskli olduğu ifade ediliyor. Bu sayı, toplam yapı stokunun yüzde 60’ına denk geliyor.”
“6 MİLYON RİSKLİ YAPININ HANGİLERİ OLDUĞU BİLE BİLİNMİYOR”
Açıklamada, riskli yapıların tespit edilmesi ve dönüşümünün yıllar önce tamamlanması gerektiği hatırlatıldı. Uçar, Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında 2017’de bitirilmesi planlanan yapı envanteri çalışmalarının tamamlanmadığını söyledi:
“Eğer bu çalışmalar yapılmış olsaydı, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde 240 binden fazla binanın yıkılması ve on binlerce vatandaşımızın ölmesi önlenebilirdi.”
KENTSEL DÖNÜŞÜMDE YÜZDE 4’LÜK İLERLEME
Uçar, 2012’den bu yana riskli yapılardan yalnızca yüzde 4’ünün dönüştürüldüğünü belirterek kentsel dönüşüm projelerinin rant odaklı ilerlediğini savundu:
“Dönüşüm çalışmaları genellikle rantı yüksek bölgelerde yoğunlaşırken, riskli bölgelerde ciddi adımlar atılmadı. Bu yaklaşım, halkın can güvenliğini ikinci plana atıyor.”
DEPREM VERGİLERİ NEREDE?
Özel İletişim Vergisi’nden bugüne kadar 40,2 milyar dolar toplandığını hatırlatan Uçar, bu kaynakların depreme hazırlıkta etkili kullanılmadığını söyledi.
“Merkezi bütçeden 2012-2024 arasında kentsel dönüşüme ayrılan miktar yalnızca 480 milyar TL. Bu tablo, toplanan verginin deprem güvenliği için yeterince kullanılmadığını gösteriyor.”
6 ŞUBAT DEPREMLERİ VE VERİLMEYEN SÖZLER
6 Şubat 2023 depremlerinin ardından 650 bin konut sözü verildiğini, ancak 30 ayda sadece yaklaşık yüzde 32’sinin teslim edilebildiğini ifade eden Uçar, “Hedefler küçültüldü, kalan depremzedeler hala geçici barınma alanlarında” dedi.
Eğitim ve sağlık alanındaki eksikliklere de değinen Uçar, MEB verilerine göre planlanan 1241 okuldan yalnızca 524’ünün tamamlandığını belirtti.
“İNSAN ODAKLI KENTLEŞME ŞART”
Uçar, açıklamasını şu çağrıyla sonlandırdı:
“Depremler kaçınılmaz ama afetler önlenebilir. Bilimsel veriler ışığında, rantı değil insanı önceleyen kentleşme ve yapılaşma anlayışı acilen hayata geçirilmelidir. Yapı denetimi kamusal bir hizmet olarak yeniden düzenlenmeli, meslek odalarının bilgi ve tecrübesi sürece dahil edilmelidir. Daha fazla can kaybı yaşanmadan harekete geçilmelidir.”
Yorumlar
Kalan Karakter: