TÜRK VERGİ SİSTEMİ FİNAL?

İRAT : Sermayenin başkasına kullandırılması.SAFİ TUTAR: Kazanç ve iratların elde edilmesi için yapılan masraflar, yıpranma (amortismanlar) ve zararlar düşüldükten sonraki kalan kısım.RESKONT UYGULAMA : Alacakların henüz tahsil edilmeden vergiye tabi tutulmasına karşı bu etkiyi hafifletmeyi amaçlayan uygulamadır.MUTASARRIF: Bir mal veya hak üzerinden fiilen kullanma yetkisi olan kişiZİLYETLİK : Taşınır veya taşınmaz mal üzerindeki fili hakimiyet.İHTİRABERATI : Teknik bir buluşun (icadın) resmen teyit edilmesi belgelenmesi.GAYRİMENKUL KİRALARI STOPAJ ORAN: %20GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI: Beyanname izleyen yılın mart ayında verilir.Vergi ise 2 taksit mart ve temmuzREPO : genellikle bankaların önceden belirlenen fiyat üzerinden işlem yapması.ENDEKSLEME : Elde edilen kazançların enflasyon etkisinin giderilmesine çalışır.NOMİNAL İKTİSAP MODELİ: para,çek,senet, hisse senedi tahvil pul vb. menkul kıymetler üzerinde yazılı olan değer TARH: Matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanan miktar.YERSELLİK : Devletin coğrafi sınırlar içinde yaşayan herkesten vergi almasıVERGİNİN TARH YAPMA YETKİSİ: Mükellefin ikametgah bulunduğu yer.VERGİ STOPAJYOLU İLE ALINAN ÜCRETTE: Beyan MecburiKURUMLAR VERGİSİ: 1949YATIRIM FONLARI: sermaye şirketleri.KOOPERATİF: Tüzel kişiliğe haiz ;ortakların belirli ekonomik menfaatlerini ve meslek geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıylaİKTİSADİ DEVLET TEŞEKKÜLÜ: Sermayenin tamamı devlete ait iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan teşebbüse denir. DERNEK: en az 7 gerçek kişi veya tüzel kişinin bilgi ve çalışmalarını kazanç ve paylaşma dışında belirli bir ortak amacı gerçekleştirmek amaçlıdır.KURUMLAR VERGİSİ: Mükellefi için geçici vergi oranı : %20; Geçici 4 taksitle ödenirKURUM VERGİSİNDE TARH: Beyana göre yapılır. 25 nisana kadar verilmelidir. Kurumlar vergisi oranı : %20VERGİ TEVKİFATLARI: muhtasar beyannamesi ile ertesi ayın 23. Akşamına kadar verilir. Ayın 26. Akşamına kadar vergisi ödenir.İKTİSADİ MUAMELE VERGİSİ: Üretim, satış, tüketim, ithalat gibi olaylar üzerinden alınırANTREPO:Gümrük vergisine konu alan ve henüz vergi ödemeyen malların konuldukları yerlerdir.KONŞİMENDO (Taşıma Senedi) Gemiye yüklenen mala ilişkin ticari işlemle ilgili hertürlü bilgilerin yazılı olduğu kıymetli evraktır.ORDİNE : Konşimentoda yazılı malların kısım kısım çekilebilmesi temin etmek üzerine hazırlanan emir veya talimat.MTV TÜRÜ: Spesifik vergi.EMLAK VERGİSİ (konut):mesken Binde 1; Bina Binde 2 (Büyük şehirlerde); mesken Binde 2; Bina Binde 4EMLAK VERGİSİ (arsa):Arazi binde 1; Arsa: binde 3 (Büyük şehirlerde) Arazi binde 2; Arsa binde 6KDV MATRAHINA DAHİL EDİLENLER: Taşıma giderleri, sigorta giderleri, vade farkı, Komisyon giderleri (iskontolar dahildir) KDV nin kanuni mükellefi : Malı satan Kdv vergi beyanı : izleyen ayın 24. Günü akşamına kadar.GÜMRÜK VERGİSİ:Harcamalar üzerinden alınan vergi HARÇLARDA ESAS MATRAH : Hem nispi hemde maktu Damga vergisinin konusunu hukuki işlemler oluşturur. Kamu iktisadi teşebbüslerine ait taşıtlar motorlu taşıtlar vergisinde muaf değildir.EMLAK VERGİSİ TAKSİT AYLARI: Mayıs ve kasımTRAFİK CEZALARI:Serbest meslek sahibin kazancı belirlenirken düşülen giderlerden olmayan EMSAL KİRA BEDELİ: Beyan edilen gayrimenkul sermaye iradı yasaya göre bedelden az olamaz.MÜNFERİT BEYANNAME, kazancın elde edildiği tarihten itibaren : 15 gün içinde vergi dairesine verilmek zorundadır. Beyanneme vermeyen mükelleflere kendi yasasında ek süre hakkı tanımıştır. Bilançoda işletmenin kayıtlı işletmesi pasif tarafa yazılır. Kurumlar vergisi mükellefi olan Yatırım Fonları inançlı mülkiyet esası üzerine kurulmuştur. Sendikaların hukuki statüsü : DernekDAMGA VERGİSİ BEYANNAME TARİHİ: Her ayın 23 ü Damga vergisi iktisadi muamele vergisi değildir. ÖTV: Alkol,petrol,Elektronik,Makyaj Banka ve sigorta muameleleri vergisi : Gider vergileri kanunu ile düzenlenmiştir. Motorlu taşıtlar vergisi, vergi dairesi tarafından kendiliğinden tahakkuk ettirilir. Zirai kazanç elde edilmesinde esas tahakkuk ilkesine bağlanmıştır. Veraset intikal vergisi servetin intikali nedeniyle alınmaktadır Tahsil esası geçerli olan gelirler unsurları; Üçret Gayrimenkul ve menkul sermaye iradı Serbest meslek kazancı Diğer kazanç ve iratlaTAM MÜKELLEF:Türkiyeye yerleşmiş; Hem tr de hem başka ülkelerdeki gelirleri vergilendirilirDAR MÜKELLEF: Tr ye yerleşmeyen;Sadece tr deki gelirler vergilendirilirTEK AŞAMALI VERGİ:Malların üretim, toptan satış veya perakende satış aşamalarından yalnız birinin vergilendirilmesi Damga vergisi muhtasar beyannamesinin en son verilme tarihidir: Her ayın 23'ü YATIRIM ORTAKLIĞI:Sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, altın ve diğer kıymetli madenler portföylerini işletmek amacıyla kurulan anonim ortaklıklar Şans oyunları vergisi oranlarını artırıp azaltma yetkisi : BAKANLAR KURULUEğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnasından yararlanan kurumlara 5 hesap dönemi istisna sağlanırİŞ ORTAKLIĞI:Kurumların, belli bir işin birlikte yapılmasını müştereken taahhüt etmek ve kazancı paylaşmak  amacıyla kurdukları ortaklıklarYAYILI MUAMELE VERGİSİ:Verginin, üretim ve pazarlamanın her aşamasında alınması ÜCRETLERİN VERGİLENDİRİLMESİ ; Ücretlerin vergilendirilmesinde temel yöntem stopaj usulü ile verginin alınmasıdır. Diğer ücretler” adı verilen bir grup ücretlinin vergisi vergi karnesi üzerinden alınmaktadır. Ücret gelirleri üzerinden gelir vergisi tarifesine göre stopaj yapılır. Ücret gelirlerinin çok önemli kısmının vergisi kaynakta kesilmektedir. ÖTV listelerine uygulanan oranlarda değişiklik yapma yetkisi : BAKANLAR KURULU KDV’ye tabi işlemler; Her türlü mal ve hizmet ithalatı Posta, telefon, telgraf, teleks ve benzeri hizmetler Spor toto oynanması, piyango tertiplenmesi Profesyonel sanatçıların yer aldığı konserler Boru hatları ile ham petrol, gaz ve benzerî ürünlerin taşınması Gümrük vergisi iktisadi gerekçelerle teminata bağlanmak şartıyla, Maliye Bakanlığının yetkisiyle en fazla 6 ay ertelenebilir Emlak vergisi 1986 dan itibaren belediyelere bırakılmıştır Motorlu taşıtlar vergisinin mükellefi : Motorlu taşıtı kendi adına tescil eden kişi Damga vergisinde esas alınan matrah : Hem maktu hem nispi Emlak Vergisi Kanunu1970 de kabul edildi KDV: Harcamalar üzerinden alınan vergidir.Yasal oranı %10dur KDV beyannamesi İzleyen ayın 24.günü akşamına kadar verilebilir.KDV MATRAHINA DAİL EDİLENLER:Taşıma Gider; Sigorta Gider; Vade Farkı, komisyon giderleri (komisyon dahil) KDV’ nin mükellefi : Malı satan, fiili mükellefi TüketiciHUKUKİ MUAMELE VERGİLERİ:Tek ya da çok taraflı hukuki işlemlerden, bazı idari işlem ve tasarruflardan alınan vergiler MÜNFERİT BEYANNAME:kazancın elde edildiği tarihten itibaren 15 GÜN içinde ilgili vergi dairesine verilmek zorundadır Harçlarda esas alınan matrah ölçüsü : Hem maktu hem nispi Maktu olarak belirlenen harç miktarları her yıl : Yeniden değerleme oranında arttırılır Kurumlar vergisi mükellefin veya vergi sorumlusunun BEYANI üzerine tarh olunur Kurumlar vergisi mükellefleri : BİLANÇO USÜLÜNE GÖRE VERGİLENDİRİLİRŞans oyunları vergisinin oranı spor müsabakalarında % 5 Kurumlar vergisinin varlık nedenleri Kurumların gelir elde etmesi Gerçek kişiler gibi kamu hizmetinden yararlanması Kurumların ödeme gücü Gerçek kişiler dışında ayrı bir tüzel kişiliğinin olmasıVERASET İNTİKAL:Zamanında beyanname verilmemesi durumunda kendi yasasıyla mükellefe ek süre hakkı tanınan vergidir. Tek oranlı değildirDÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ:Uluslararası ticareti denetlemek ve serbestleştirmek amacıyla kurulmuş uluslararası örgüt ÖZEL BEYANNAME:Dar mükellef kurumların hisse senedi satışı, gayrimenkul satışı gibi diğer kazanç ve iratlarını beyan etmekte kullandıkları beyanname ÜCRETLERİNVERGİLENDİRİLMESİÜcretlerin vergilendirilmesinde temel yöntem stopaj usulü ile verginin alınmasıdır. ”Diğer ücretler” adı verilen bir grup ücretlinin vergisi vergi karnesi üzerinden alınmaktadır. Ücret gelirleri üzerinden gelir vergisi tarifesine göre stopaj yapılır. Ücret gelirlerinin çok önemli kısmının vergisi kaynakta kesilmektedir.SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER; Motorlu taşıtlar vergisi: Harcama vergisi değildir. Traktör bu vergiden muaftır. Emlak vergisi: Belediyeler tahsil eder. Veraset ve intikal vergisiKDV Kanunu’nun uygulanmasına 1 Ocak 1985 tarihte başlanmıştırKATMA DEĞER:Alınan mallara ödenen bedelle bu malın satış fiyatı arasındaki fark YILLIK BEYANNAME:Türkiye’de ticari ve zirai kazanç elde eden dar mükellef TASFİYE BEYANNAMESİ:Vergilendirme için her tasfiye dönemi sonunda  Şans oyunları vergisi : Ertesi ayın 20.günü akşamına kadarHARCAMA VERGİSİ:Para veya parayla ifade edilebilecek ekonomik kıymetlerin harcanması, elden çıkarılması esnasında alınan vergiler HARCAMALAR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİ:KDVGümrük vergisi Özel Tüketim vergisi Banka ve sigorta muamele vergisi Şans oyunları Harçlar Değerli kağıtlar Damga Veraset ve intikal vergisinin tarife yapısı : ARTAN ORANLIDIRKarşılıksız intikallerin veraset ve intikal vergisi beyannamesi, malların hukuken iktisap tarihinden itibaren 1 ay içinde verilmelidirTESLİM : Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya ve onun adına hareket edenlere devredilmesiEMİSYON PRİMİ : Anonim şirketlerin çıkarttıkları hisse senetlerinin nominal değerlerinin üstünde bir bedelle satabilirler. Bu durumda hisse senetlerinim nominal değerleri ile ihraç değerleri arasındaki olumlu farkMÜESSESE : Sermayesinin tamamı bir iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu iktisadi kuruluşuna ait olup ona bağlı işletme ve işletmeler topluluğu Bir borcun örtülü sermaye sayılması için Özsermayenin 3 katını aşması gerekmektedir Eğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnası:Okul Öncesi eğitim, ilköğretim, özel öğretim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin kurumlar vergisinden istisna olması HUKUKİ MUAMELER VERGİLERİ:Tek ya da çok taraflı hukuki işlemlerden, bazı idari işlem ve tasarruflardan alınan vergilerdir.Banka ve sigorta muamele vergisi, Damga vergisi, HarçİHRACAT İSTİSNASI:İhracatı teşvik etmek amacıyla, dar mükellef kurumların Türkiye’den aldıkları malları yurt dışına satması sonucu elde ettikleri gelirlerin kurumlar vergisinden muaf olmasıSTOPAJ YOLUYLA ALINAN İNTİKAL VERGİ ORANI: %10GAYRİMENKUL ORANLARINDA STOPAJ ORANI: %20KURUMLARIN GELİR VERGİSİ STOPAJ ORANI: %15KURUMLAR VER. MÜKELLEFİ İÇİN  GEÇİCİ ORAN: %20KURUMLAR VERGİSİ: Beyana göre yapılır; 25 Nisan a kadar verilir.KURUMLAR VERGİSİNDEN MUAF: Kızılay, Askeri fabrika, Vakıf üni., Milli PiyangoKURUMLAR VERGİSİ KAZANÇ TESPİTİ İNDİRİM GİDERLERİ: Bağış;Hisse senedi ve Tah. İhraç giderleriKURUMLAR VERGİSİ KANUNUNA GÖRE VERGİ MÜKELLEFLERİ : Anonim şirketler, Dernek veya vakıflar, İktisadi kamu kuruluşları, Limited şirket (Kollektif Şirket vergi mükellefi değildir)KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ: Kooperatif; İktisadi Kamu Müesseseleri, Dernek ve Vakıflara ait iktisadi işlemler, İsteğe Bağlı iş ortaklarıKURUMLAR VERGİSİNDE : İştirak kazançları istisnadır.RİSTURN: Kooperatiflerde kar dağıtımı yerine gelir gider farkı olarak ortaklara iade  edilen paradırEMİSYON PRİMİ: Anonim şirketlerin çıkardığı hisse senedinin nominal değerin üstünde sattıkları zaman; hisse senedinin nominal değeri ile ihraç değeri arasındaki olumlu farka denir.GENEL TÜKETİM VERGİLERİ: KDV; Gümrük vergisiÖZEL TÜKETİM VERGİLERİ:Banka ve sigorta muamele; Özel iletişim; 8 yıllık eğitim; şans oyunlarıKAMU HİZMET VERGİLERİ: Harçlar; Değerli kağıtlar vergisiARACILIK HİZMET VERGİLERİ: Damga; Emlak; Varlık vergisi Değerli Kağıtlar Noter kağıdı Nüfus cüzdanı Beyanname Banka çekleriÇEVRE SORUNLARI FİNALSÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA Karar vermede ekonomik ve ekolojik düşünceleri bütünleştirme ana teması ile bugünün gereksinimlerini ve beklentilerini geleceğin gereksinim ve beklentilerinden ödün vermeden karşılamanın yollarının aranmasıdırÜLKELERİN BAZEN ÇIKARLARININ BİRBİRİYLE UYMAMASI Çevre olgusunun uluslararası boyutu düşünüldüğünde, çevre sorunları hakkında hem çatışma hem de uzlaşma olmamasının temelidir. Çevreyi dışlamayan kalkınma kavramının temel öğesi:  Kaynaklardan adaletli bir şekilde yararlanmak1968 GENÇLİK HAREKETİ:Çevre sorunlarına yönelik sistem eleştirilerinin başladığı tarihsel süreçtir. Çevre sorunlarının, çevre koruma alanında uluslararası işbirliği ve ilişkileri önemli kılan özellikleri nelerdir? KÜRESEL OLMASI VE KARŞILIKLI BAĞIMLILIKTARIM SORUNLARIBM Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı’nın dört ana aksından biri değildir1972 STOCKHOLM KONFERANSI:Uluslararası alanda, çevre hakkının dile getirildiği ilk toplantı BM İnsan Çevresi Bildirisi” kabul edilmiştir.Çevre koruma politikalarını oluşturmak üzere, devletlerarasında işbirliği ve dayanışmanın gerekliliği ve uluslararası ilişkilerin taşıdığı önem.1972 STOCKHOLM KONFERANS BİLDİRİSİ:İnsan, onurlu ve iyi bir yaşam sürmeye olanak veren nitelikli bir çevrede, özgürlük, eşitlik ve yeterli yaşam koşulları temel hakkına sahiptir. AB’nin Çevre Eylem Planının yürürlüğe girişi 1973 YılıSÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA Çevre ve ekonomi arasındaki ilişkiyi, çevre ile uyumlu kalkınmayı tanımlayan kavram BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK SÖZLEŞMESİ Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen “Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı”nda imzaya açılan anlaşmadır. ilkeleri çevre alanında uluslararası işbirliğine ve dayanışmaya yönlendiren  Brundtland Raporu:1987 yılında– BM Genel Kurulunda imzalandıKÜRESELLEŞME VE KARŞILIKLI BAĞIMLILIK Çevre sorunlarına uluslararası ortamda önem ve öncelik katan en önemli unsurKYOTO PROTOKOLÜ:2005 yılında sera gazlarının azaltılması amacı yürürlüğe girdiORTAK GELECEĞİMİZ RAPORU Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu tarafından;Çevre ile ekonomi arasındaki uyumlu gelişme olarak adlandırılan Sürdürülebilir Kalkınma kavramı benimsendi. Diğer adı Bruntdland raporudur.1987 yılında birleşmiş milletler genel kuruluna sunuldu.DIŞSALLIK Çevreyi kirletenlerin, maliyetini karşılama gereğini duymadıkları zararlı sonuçlardırDIŞSALLIK Türkiye’de çevre politikalarının oluşturulması ve çözüm önerilerine yönelik en önemli çalışma ve politik belgedir Devlet Planlama Teşkilatının iki temel görevi:İktisadive Sosyal Konularda danışmanlık yapmakÇEVRE VE KALKINMA KONFERANSI: 1992 yılında Türkiye’de ‘sürdürülebilir kalkınma’ kavramının çevre politikalarının merkezine yerleşmesi olmuşturKİRLİLİĞİN OLUŞMADAN ÖNLENMESİUNEP tarafından bütünsel önleyici bir çevre stratejisinin ürün ve süreçlere sürekli olarak uygulanması ile insanlar ve çevre üzerindeki risklerin azaltılması olarak tanımlanan hedefÇEVRE POLİTİKASI:Ülkenin çevre konusundaki hedef ve tercihlerinin belirlenmesini içerir.ÇEVRE ETİĞİ Çevre felsefesi bağlamında doğaya saygı ve gelecek kuşaklara yönelik sorumluluk ÇEVRE VE EKONOMİ ARASINDA DENGE SAĞLANMASI Çevre Koruma Politikaları”nda yeni yaklaşımdır.ÜÇÜNCÜ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI Ülkemizde çevre politikaları belgeleri arasında ilk kez “çevre koruma politikası” kavramı  dökümanıÖNLEYİCİ POLİTİKALAR Çevre koruma alanında, “kirlilik önleme” yaklaşımıKOMŞULUK HUKUKU” VE “BİRİSİNİN BİR EYLEMDE BULUNURKEN BAŞKALARINA ZARAR VERMEMESİ” Çevre koruma ve çevre kirliliğini giderme yönündeki düzenlemelerdeki ilk aşama.BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇEVRE VE İNSAN KONFERANSI (STOCKHOLM 1972)Uluslararası alanda, çevre hakkının dile getirildiği ilk toplantı SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER 1982 Anayasasında, çevre hakkıyla ilgili olan madde bu bölümde yer almıştı Anayasanın 45. Maddesi hangi içerikle ilgilidir: Tarım Topraklarının Azalmasının Önlenmesi 1982 anayasasında çevre yasası hangi tarihte yürürlüğe girmiştir?  9 AĞUSTOS 1983 2782 SAYILI ÇEVRE YASASI 1. MADDE Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesinin gerçek ve tüzel kişilerle vatandaşların görevi olduğu” kanun maddesinde belirtilmiştir. Ülkemizde çevre bakanlığının kuruluş tarihi:  1991DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ HAKKI Çevre hukukunda “sınırlayıcılık” ilkesi temel insan hakları, doğal varlıkların korunması için kısıtlanamazHÜKÜMET PROGRAMLARININ ÇEVRE İLE İLGİLİ BÖLÜMLERİ Çevre Hukuku, hukuk bilimi içinde gelişim sürecinde beslenmemiştir EŞİTLİKÇevre Hakkı insan hakları alan yazınında ilke temelinde tanımlanan bir haktır1982 TARİHLİ T.C. ANAYASASI’NIN 5.MADDESİ: Türkiye Çevre Mevzuatı’nda “Çevre Hakkı” kavramı ilk kezuygulanan yasal düzenlemedir YASAUluslararası çevre antlaşmaları ya da sözleşmeleri ülkemiz çevre mevzuatı açısından yasa ile değerlendirilirRUŞEN KELEŞ: Hukuk tanımı üzerinde bir uzlaşma bulunmadığı, hukuk kavramları konusunda 18. yy sonundan bu yana daha da yoğunlaşan tartışmaların bulunduğunu iddaa eder.KAREL VASAK İnsan haklarını, tarihsel gelişim, toplumsal ve siyasal süreçler çerçevesinde üç kuşak haklar olarak sınıflandıran Fransız hukukçu. DAYANIŞMA HAKLARI İnsan haklarının tarihsel evrimine ve hakların gelişim sürecine göre, “çevre hakkı” bu sınıflandırma içinde yer alırSÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMANIN UYGULAMADAKİ ZORLUKLARINA KARŞI BM Johannesburg Zirvesi’nin (2002) hazırlık sürecinde anlaşılmıştır Çevre sorunlarını çözebilmek ve toplum/kamu yararı öncelikli çevre politikası oluşturabilmek için, çevre yönetiminin nasıl düzenlenmesi gerekmektedir? HER DÜZEYDE ETKİN VE İŞLEVSEL OLMASINI SAĞLAYAN SÜREÇLERİN YASAL VE KURUMSAL ALT YAPISININ OLUŞTURULMASI.BÜTÜNSELLİK Yönetim bilimi açısından, Çevre Yönetimi’nin dayandığı temel ilkedir Kamu Yönetimi’nin bir parçası olan çevre yönetiminde belirleyici olan unsur:  AMAÇ VE İŞBİRLİĞİNE DAYANAN EYLEM ISO 14001 Çevre Yönetim Standardı çevre yönetiminin hangi bileşenidir: ARAÇLAR ROMA ANTLAŞMASI: Avrupa Ekonomik Topluluğunun kurucu antlaşması. (1957)AVRUPA TEK SENEDİ:Avrupa Topluluklarını kuran antlaşmaların ilk kez kapsamlı bir biçimde güncellendiği ve yenilendiği anlaşma. 1987 de yürürlüğe girmiştirÇEVREALANINDAKİ ULUSLARARASI KONFERANSLAR2012 BM Stockholm Konferansı (çevre ve insan) 2002 BM Rio de Jenario sürdürülebilir kalkınma konferansı 2002 BM Johannesburg Konferansı 1992 BM Rio Konferansı 1997 BM Kyoto Konferansı (iklim değişikliği) 1972 BM Stockholm Konferansı (çevre ve insan) AB’nin 1.Çevre Eylem Planı (Programı): 1973 de yürürlüğe girmiştir Çevre yönetiminin bileşenlerinden olan ölçekler : Sırası ile Toplumsal, yerel ve sektörel ölçeklerdir Çevre hukukunun geniş kapsamlı olmasının nedeni : Çevre tanımının çok geniş kapsamlı olması Devletin en önemli hedefi : Toplumsal sorunları çözecek mekanizmalar yaratmak Çevre Kanunu’nun amaçları Kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve korunması Ülkenin bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel zenginliklerinin korunması  Bütün vatandaşların ortak varlığı olan çevrenin korunması, iyileştirilmesi Su, toprak ve hava kirlenmesinin önlenmesi Türkiye’nin karşı karşıya bulunduğu çevre sorunlarının temelinde yatan nedenler Kamu yönetiminin yapısal sorunları Çarpık sanayileşme Hızlı ve plansız kentleşme Toplumsal, siyasal ve ekonomik sorunlarÇEVRE HUKUKU : İnsanın doğal ve yapay çevresini oluşturan öğeleri koruyan, geliştiren ve onların hukuksal durumlarını düzenleyen hukuk dalıONARIMCI POLİTİKA:Çevre üzerindeki zararlı sonuçlar ortaya çıktıktan sonra bu etkilerin giderilmesini amaçlayan politikalarSIMON SMİTHBURG ve THOMPSON:Yönetim kavramını “iki kişi teker teker yerinden kımıldatamayacakları bir taşı yuvarlamak için işbirliği ettiklerinde yönetimin ana öğeleri ortaya çıkar”şeklinde örneklendiren düşünür Uygulama Planı’nda öngörülen hedefler Dünya da günlük geliri 1 ABD dolarından daha az olan ve açlık çeken insan sayısının 2015 yılına kadar yarı yarıya azaltılması Bütün ülkelerde daha temiz ve ekolojik açıdan verimli üretim biçimlerine yönelik yatırımlar ve teşvikler sağlanmalı Kız-erkek bütün çocukların her yerde ilkokul eğitimini tamamlamalarının sağlanması Temiz içme suyu ve sağlıklı çevre koşullarından yoksun insan oranının 2015 yılına kadar yarı yarıya azaltılmasıUYGULAMA PLANI ve SİYASİ BİLDİRİ:2002’de Johannesburg’da yapılan “BM Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı” sonrasında ortaya çıkan iki temel belgeMAASTRİCHT ANLAŞMASI: AET’nun kurucu antlaşmasını yeniden düzenleyip Avrupa Ekonomik Topluluğu’ndan Avrupa Birliği’ne geçişi simgeleyen belgedir. 1993 de yürürlüğe girmiştir. 1992 yılında AB düzleminde “Çevre koruma” resmi politika haline gelmiştir. Anayasa’nın çevrenin korunmasıyla ilgili devlete yüklediği sorumluluklar Toprağın verimli olarak işletilmesini koruma ve geliştirme Toprakların erozyonla kaybedilmesini önleme Tarım arazileri ile çayır ve meraların amaç dışı kullanılmasını ve tahribatını önleme Yeterli toprağı olmayan, çiftçilikle uğraşan köylüye toprak sağlamaDÜZELTİM KARŞITI:Çevre bilimi konusuna özel bir önem verilmesinin gerekli olmadığına inananların savunduğu politika Teknolojik gelişmelerin hızlanmasıyla birlikte çevresel değerlerin tahribi ve kaynakların azalması 1960li yıllardan itibaren hızlanmıştır Türkiye’de bağımsız bir Çevre Kanunu 1983 kabul edildiRİO KONFERANSINDA Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi imzaya açılmıştır. “Gündem 21” ve “Orman İlkeleri” kabul edilmiştir Çevre yönetimi çok bileşenli ve devingen bir süreç olarak ifade edilirse, çevre yönetiminin etkin ve sürekli olabilmesi için BÜTÜNCÜL yaklaşım öne çıkarİNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ:BM İnsan Hakları Komisyonunca hazırlanan ve insanlık tarihi açısından yeni ve önemli bir evrenin başlangıcı olan belge (1948)(UÇEP) ULUSAL ÇEVRE EYLEM PLANI:Türkiye'de çevre politikalarının oluşturulması ve çözüm önerilerine yönelik en kapsamlı çalışma ve politika belgesi (UNEP) BM ÇEVRE PROGRAMI :1972 Stockholm Konferansı sonrasında doğrudan çevre işleri ile ilgili ve uluslararası çevre yönetiminden sorumlu olarak kurulan kurumSERVER TANILLI:Devlet, her şeyden önce sosyal bir gerçeklik ve her sosyal gerçeklik gibi tarihsel bir gerçekliktir. Nitekim, çok eski devirlerde devlete rastlanmıyor. Devlet, insanlık tarihinin belli bir aşamasında ortaya çıkmıştır.” tanımlaması yapmıştır Türkiye’de etkin ve işlevsel bir çevre yönetiminin bileşenleri İşlevler Teknik ve araçlar Çevre sorunlarını gidermekle yükümlü yapılar Birbiri ile etkileşimde bulunan süreçler Çevre yönetimi ile ilgili son düzenleme 2011 De yapılmıştırI.KANT:Hukukun tanımına ilişkin “hukukçular henüz herkes tarafından kabul edilen bir hukuk tanımı bulamamışlardır” diyen düşünür.DÜNYA ÇEVRE ve KALKINMA KOMİSYONU: BM tarafından 1983 de zaman kurulmuşturDÜNYA ÇEVRE ve KALKINMA KONFERANSI:1992 yılı; biyolojik çeşitlilik sözleşmesi imzaDÜNYA SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ZİRVESİ:2002 yılı; uygulama planı ve siyasi bildiri imza Devleti diğer toplumsal kurumlardan ayıran belirgin özellikler Geniş ve karmaşık bir işbölümüne dayanması Hukuksal ilkelere dayanan zorlama olanağına sahip olması Hacmi ve büyüklüğü Etkin bir yaptırım gücüne sahip olması Küresel politikaların başarılı olabilmesi için en önemli koşul : Ülkelerin merkezi ve yerel politikalarıyla desteklenmesi Uluslararası çevre politikalarının oluşturulmasında öne çıkan kuramlar : Uluslararası İlişkiler Kuramı ve Ticaret KuramıCHOMBART DE LAUWE:"Bunalımlar (çevre ile ilgili) yalnız kapitalist ülkelere özgü değildir. Sosyalizm de yeni yollar aramak zorundadır.” diyen toplum bilimciRİO ÇEVRE ve KALKINMA KONFERANSI:Küresel çevre sorunlarına karşı küresel ölçekte önemli adımların atıldığı ve bağlayıcı kararların alındığı ilk toplantı Türkiye’de bugüne değin kurumsal anlamda güçlü ve etkin bir çevre kurumunun, Örgütünün oluşturulamamış olmasının temel nedeni :Yetki ve görev karmaşasıJOHANNESBURG KONFERANSI:Rio Konferansında ortaya çıkan sonuçların izlenmesi, ülkelerin ve ilgili tarafların Binyıl Kalkınma Hedeflerine ulaşma çabalarının uyumlu hale getirilebilmesi için yapılan konferansBERN KONFERANSI:Çevre kirliliğinin önlenmesi için yapılan ilk uluslararası toplantı (1913)YERYÜZÜ ZİRVESİ:Brezilya eski Devlet Başkanı Lula de Silva’nın Rio Konferansının 20. yıldönümünde önerdiği konferansın adıBAŞBAKANLIK ÇEVRE MÜŞTEŞARLIĞI:Türkiye’de çevre politikalarının oluşturulması amacıyla kurulan ilk örgüt Devletin en önemli hedefi : Toplumsal sorunları çözecek mekanizmalar yaratmakBM ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE:Rio Konferansı’nda alınan kararlar doğrultusunda 1994imzalndıBİNYIL BİLDİRİSİ ve BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ:hükümetler tarafından 2000 kabul edilmiştirROMA KULÜBÜ:Büyümenin Sınırlan” adlı bir rapor hazırlatarak kalkınma çevre ikilemi üzerinde duran ve sanayi ve iş çevrelerine uyarılarda bulunan uluslararası kuruluşBARILOCHE VAKFI:Yoksulluğun sınırları belgesiSOSYAL ve KÜLTÜREL HAKLAR: 2. Kuşak haktırİNSAN HAKLARI:Belirli bir tarihsel evrede insanların sahip olmaları gereken hak ve özgürlükleri ifade eden kavram Türkiye'de Çevre Kanunu ve yasaı 1983 yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir Fransız devriminin üç temel ilkesi üç kuşak haklarda: Özgürlük, eşitlik ve kardeşlik haklarıdır TBMM:Türkiye’de kanun yapma yetkisiYÜCEL ÇAĞLAR:Türkiye'de çevre yönetiminin bileşenlerini ayrıntılı olarak incelerİBRAHİM KABOĞLU: İnsan hak ve özgürlükleriyle ilgili olarak“haklar, siyasal bir toplumda devlet iktidarının sağladığı bazı olanaklardır” tanımlanmasını yapanÇEVRE SÖZLEŞMESİ:özel bazı konularda uluslararası kontrolü ve işbirliğini sağlamak için genel ilkeleri ortaya koyan ve yasal olarak bağlayıcılığı olan uluslararası anlaşmadırÇEVRE YÖNETİMİ:“Tüm canlıların ekosistem içinde dengeli, sağlıklı ve sürekli yaşamaları, doğal varlıkların korunması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi süreçlerinde bir sistemin oluşturulmasıÇEVRE HAKKI: 1982 anayasasının Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler bölümünde yer alır. 1970 li yıllarda, insan hakları alanında ayrı bir hak olarak tanımlanmaya başlanmıştır.3.kuşak haktır. Çevre Yönetimi ile ilgili süreçler  Üretim ve tüketim süreçleri Büyüme, gelişme ve kalkınma Eğitim ve kültür Ürün ve hizmetlerin üretim ve tüketimiÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI: 2003 yılında, “Birleşik Bakanlık” modeline geçilerek “Kamu Yönetiminde Yeniden yapılanma Çalışmaları Kapsamında kurulduÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI: 2011 yılında kurulan güncel bakanlıktır Türkiyede İlk çevre örgütlenmesi: Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı 1978 yılında kurulmuş; 1984 te çevre genel müdürlüğüne dönüştürülmüştür Bugün, Türkiye’de çevre örgütlenmesindeki model: BİRLEŞİK BAKANLIK (2003) Çevre yönetiminde küresel düzeyde işbirliğini gerektiren olgu :Çevre Sorunlarıyla Ulus Devlet düzeyinde başa çıkılamaması Çevre Yönetimi’nin temel amacı nedir: Doğal varlıklarla ilgili tüm süreçlerin yönetilmesi Çevresel etki değerlendirmesi çevre yönetiminin hangi bileşeni kapsamında ele alınır: ARAÇLAR ÇEVRE YÖNETİM ARAÇLARI: a-)planlama b-)sağlık etki c-)çevresel etki d-)kalite yönetimi Çevre yönetiminin temel amaçlarından birisi olan demokratik planlama olgusuna karşı gelen yaklaşım:Çevre koruma ve çevre sorunlarını giderme sürecinde halk katılımıMEVZUAT: yürürlükte olan tüm hukuk kurallarıdırYAPILAR: Hukuksal düzenlemelerin çevre yönetimi bileşenlerinin kapsamındadır.YÖNETİM Ortak amaçları gerçekleştirmek için işbirliği eden kişi kümelerinin eylemleri ve bu eylem süreçlerinin bütünüdürGÜMRÜK BİRLİĞİ: 1995 yılında imzalanmıştır.Mali işbirliği protokolünde öncelikli alanlar arasında çevre başlığının ortaya çıktığı görülmektedirMALİYE POLİTİKASI (1) TALEP ENFLASYONU: talebin artmasından dolayı fiyatların sürekli artışıMALİYET ENFLASYONU : üretim maliyetlerinin artmasından dolayı fiyatların artışıÜCRET FİYAT SPİRALİ : ücret yada fiyatlardaki artışın diğerini uyararak enflasyona neden olması YAPISAL ENFLASYON: gelişmekte olan ülkelerde nitelikli eleman sermaye ve ham madde kıtlığı nedeniyle üretimin düşük olmasına bağlı olan fiyat artışıENFLASYON GELİR DAĞILIMINI BOZAR en çok maaş ve sabit ücret alanlar etkilenir çünkü bu kişilerin gelir artışları enflasyonu geriden takip ederBORÇ VERENLER ENFLASYONDAN ETKİLENİRYÜKSEK ENFLASYON FİYAT SİSTEMİNİN İŞLEVİNİ KAYBETMESİNE YOL AÇARENFLASYONUN YARATTIĞI BELİRSİZLİKTEN DOLAYI UZUN DÖNEMLİ YATIRIMLARDAN KAÇINILIRMENÜ MALİYETLERİ : enflasyon nedeniyle fiyatlarının artıran firmaların fiyat etiketleri katalog gibi fiyatların duyurulduğu ortamları yenilemek zorunda kalmaları nedeniyle katlanmak zorunda kaldıkları maliyetlerTANZİ ETKİSİ :enflasyonist dönemlerde vergilerin tarh ve tahsili arasındaki sürenin uzaması nedeniyle vergi gelirlerinin reel değerinin azalmasıdırDIŞLAMA ETKİSİ: Genişletici maliye politikası uygulanması sonucunda faiz oranının yükselmesine bağlı olarak özel yatırım harcamalarının azalması durumudur.KEYNESYEN YAKLAŞIM: Enflasyonun nedenini toplam talebin toplam arzdan fazla olması olarak gördüğü için kısa dönemde toplam talep yönetimi politikasının daraltıcı maliye politikası uygulayarak bütçe fazlası vermesiyle enflasyonla mücadeleyi önerirlerKEYNESYEN : daraltıcı maliye politikasını savunurMONETARİST YAKLAŞIM: Enflasyonu para tabanının hızla büyümesine bağlarlar sıkı para politikası uygulayarak mücadeleyi önerirler enflasyonun her zaman ve her yere parasal bir olgu olduğunu savunurlarMONETARİST YAKLAŞIM: sıkı para politikasını savunurPOST KEYNESYENYAKLAŞIM:Enflasyonu sınıfsal atışmanın sonucu görürler ve gelir politikasını önerirler POST KEYNESYEN: gelir politikasını savunurARZ YANLI YAKLAŞIM: Enflasyonun nedenini vergilerin üretim üzerindeki olumsuz etkilerine bağlarlar vergi oranlarının azaltılmasını önerirler  ARZ YANLI YAKLAŞIM:vergi oranlarının azaltılmasını savunurKAMU HARCAMALARI1-GELİR YARATICI KAMU HARCAMALARI Mal ve hizmet alımına yönelik harcama 2-TRANSFER HARCAMALARI Karşılıksız nitelikte yapılan harcamalardır Cari Harcamalar (emekli-dul yetim aylıkları)  TÜKETİM HARCAMALARIKamu kesimi hizmetlerinin sağlanması İçin yapılır.bu harcamaların azaltılması -kamu hizmetlerinin miktar ve niteliğini olmusuz etkiler -atıl kapasite sorununu ortaya çıkmasına neden olur  PERSONEL HARCAMALARIbu harcamalarda kısıntıya gidilmesi politik Dirençle karşılanacağı için uygulanması güçtür aksine kısılmasından ziyade en az enflasyonkadar artırılması gerekir  YATIRIM HARCAMALARIKısıntıya gidilmesinde politik direnç yaratmadığından en kolay azaltılan harcamadır.  Fakat;Yatırım harcamaları azaltılırsaKISA DÖNEMDE toplam talep azalır enflasyonlamücadele için uygundurUZUN DÖNEMDE toplam arzı azaltır enflasyonla mücadele hedefi ile çelişirTRANSFER HARCAMALARI:üretim faktörü kullanılmadığı için doğrudan milli gelir artışı gerçekleşmez.  ENFLASYONLA MÜCADELE VE KAMU GELİRLERİKamu gelirlerini özellikle de vergi gelirlerini artırmak kişilerin elinde daha az harcanabilir gelirin kalması nedeniyle tüketim ve yatırım harcamalarını ve enflasyonist baskıyı azaltacaktırGELİR VERGİSİ :artan oranlıdır bunun için enflasyonla mücadelede etkin bir araçtır, az kazanandan az, çok kazanandan çok alındığından toplumsal adalet ilkesine uygundurGİDER VERGİLERİ : mal ve hizmet alımının vergilendirilmesi fiyatları artıracak ve TÜketim azalacaktır. DOLAYLI VERGİLER enflasyonla mücadelede son derece etkin vergilerdir toplam talebi azaltır, gerileyici yapıya sahiptir, düşük gelirli kesimi daha çok etkilerSERVET VERGİLERİ :Enflasyonla mücadelede etkinliği çok azdır. Nedeni de hem tabanı dar hem de toplam talep artışını yakından izlememesidir BORÇ YÖNETİMİ: kamu borçlanmasının bütçeye olan maliyetini minimize etmek ve çeşitli makroekonomik hedefleri gerçekleştirmek amacıyla kamu borçlarının ve bileşimlerinin değiştirilmesidir.PARASAL TABAN : bir ekonomide dolaşımda olan nakit parayla banka mevduatlarının toplamıdırKISA DÖNEMLİ DEVLET BORÇLARI : faiz oranları düşer, likidite artarUZUN DÖNEMLİ DEVLET BORÇLARI : faiz oranları artar likidite azalır  Enflasyonla mücadelede devlet uzun vadeli borçlanmayı tercih ederek likiditeyi kısacak, yüksek faiz ödeyeceğinden bütçe yükü artacaktırFİNANSAL KIRILGANLIK : finansal sistemin krize ne kadar açık olduğunun ölçüsüdürMAASTRİCH KRİTERLERİNE GÖRE KAMU AÇIĞININ MİLLİ GELİRE ORANI İÇİN ÖN GÖRÜLEN ÜST SINIR % 3BORÇ YÜKÜ İSE % 60’ dır Otomatik istikrar sağlayıcılar içerisinde vergilerin otomatik istikrar gücü kamu harcamalarına göre daha yüksektir. Bu nedenle kişisel gelir vergisinin diğer kamu harcamaları türlerine göre etkisi daha fazladırENFLASYONUN MAKUL SEVİYESİ : % 2-3KAMU AÇIĞI:Tüm kamu kurum ve kuruluşlarının bütçe açıkları toplamınaRİCARDOCU HİPOTEZ:Bütçe açıklarının borçlanma ile finansmanının, yaşam boyu gelir hipotezi altında, tüketim üzerinde etkisinin olmaması. Stagflasyonla mücadelede uygulanan indeksleme yöntemi sonucunda : REEL ÜCRETLER DEĞİŞMEZMONETARİST YAKLAŞIM“ Enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olgudur.FAİZ ORANI:Durgunlukla mücadelede genişletici maliye politikasının üzerinde olumsuz etki yapan öğedir Gelirdeki dalgalanmalara karşı ekonomik sistemin duyarlılığının yüksek olması için : Vergi tarife dilimleri dar, marjinal oranlar yüksek olmalıdır Kısa dönem Phillips eğrisinin yatay ekseni kestiği noktalardaki işsizlik oranı : DOĞAL İŞSİZLİK ORANINI VERİRTAM ÇARPAN ETKİSİ:Kamu harcamalarında bir birim artışın, veri çarpan katsayısı ve sabit faiz oranı altında gelir düzeyinde oluşturduğu artışENFLASYON VERGİSİ:Devletin para basması sonucunda kişilerin elinde tuttukları paranın değerinin azalması sonucunda, kişilerin reel balanslarını korumak için tüketimlerini azaltmasıdırİŞSİZLİK:Çalışma gücünde ve arzusunda olan ve cari ücret düzeyinde çalışmaya razı olup iş bulamayanlardan oluşurDOĞAL İŞSİZLİK: Monetaristlere göre, bir ekonomide beklenen enflasyon oranının değişken olmasına bağlı olarak uzun dönemde yüksek enflasyon ile ekonomi doğal işsizlik oranında dengededir Neo-KIasik yaklaşıma ait bir görüşler Optimum kaynak dağılımı Tarafsız vergiler Adil gelir dağılımı Denk bütçeKamu borçlanması benimsenmez  RADİKAL YAKLAŞIMBütçe açıklarının kapitalist sistemin işleyişinin içsel dinamikleri sonucunda organik olarak ortaya çıktığını iddia eden yaklaşımTÜKETİM VERGİSİ:Gelir karşısında genellikle gerileyen oranlı olarak uygulanan vergilerPARASAL TABAN:Bir ekonomide dolaşımda olan nakit parayla banka mevduatların toplamınaEKONOMİK BÜYÜME:Bir ekonomide reel gelir artışıTRANSFER HARCAMALARI:Karşılıksız nitelikte yapılan kamu harcamalarınaRADİKAL GÖRÜŞ:Bütçe açıklarının kapitalist sistemin işleyişinin içsel dinamikleri sonucunda organik olarak ortaya çıktığını iddia eden yaklaşımPHİLİPS EĞRİSİ:Parasal ücretlerin artışı ile işsizlik oranı arasında ters yönlü ilişkidir.Phillips Eğrisine göre işsizlik oranının azaltılmasının maliyeti enflasyondur. Phillips eğrisine göre, enflasyon artarken, işsizlik azalır.HİCKS-HANSEN MODELİ:Mal ve para piyasalarını aynı anda dengeye getiren faiz oranı ve gelir düzeyini gösteren modelBÜTÇE AÇIĞI FİNANSMANI:Harcamaların vergilerle karşılanan bölümü dışında kalan kısmın borçlanma ile karşılanmasıSTAGFLASYON:YüksekEnflasyon, yaygın işsizlik ve istikrarsız büyümePHİLİPSEĞRİSİNE GÖRE ENFLASYON: işsizlik oranının azaltılmasının maliyetidirÇEKİRDEK ENFLASYON:Gelişmekte olan ülkelerde nitelikli eleman,sermaye ve hammadde kıtlıkları nedeniyle üretimin düşük olmasına bağlı olarak ortaya çıkan fiyat artışı Merkez Bankası kaynaklarının kullanılmasının dış ödemeler dengesini etkilemesi : DÖVİZ  KURU İLE GERÇEKLEŞİRPhillips eğrisine göre : . Enflasyon artarken, işsizlik azalırFİNANSAL KIRILGANLIK:Bir finansal sistemin krize ne kadar açık olduğunun ölçüsü  SICAK PARAGenel toplum, kamu yöneticileri ve siyasetçiler açısından kısa dönemli sihirli bir araç olarak algılanan değerGELİRLER POLİTİKASI:PostKeynesyen yaklaşıma göre enflasyonla mücadele için uygulanırGELİRLER POLİTİKASI:Verimlilik artışına denk bir ücret talebinin sağlanmasında yer alırKEYNESYEN YAKLAŞIM:olası bir vergi indiriminin kullanılabilir geliri yükselterek toplam talep üzerinde yükseltici etki oluşturabileceğini ileri sürerLAFER EĞRİSİ:Vergi oranları ile vergi hasılatı arasındaki ilişkiyi gösteren eğri. Vergi oranı yükseldikçe; vergi hasılatı önce artar, belli bir orandan sonra düşer.IS EĞRİSİ:Yatırım fonksiyonunun tasarruf fonksiyonuna eşit olduğu noktalarda belirlenen gelir düzeylerini gösteren fonksiyonIS EĞRİSİ SAĞA KAYAR: Kamu harcamalarındaki artış /Otonom yatırımlardaki artış/Vergi azalışı IS Eğrisinin yatık olduğu kısımlarda para politikasının etkinliği artar LM EĞRİSİ:Faiz oranı ile gelir düzeyi arasında ilişki kuran para piyasası dengesini gösteren fonksiyonIS-LM EĞRİLERİNİN EĞİMİ: Maliye ve para politikalarının faiz oranı ve gelir düzeyinde aratacağı değişiklik miktarını etkileyen faktör.ENFLASYON:Toplam talebin artması ya da toplam arzın azalması sonucunda dengenin değişmesiyle fiyatların yükselmeye başlamasıdırENFLASYON VERGİSİ : devletin para basması sonucunda kişilerin elinde tuttukları paranın değerinin azalması sonucunda kişilerin ellerinden tuttukları paranın gerçek değerini korumak için tüketimleri azaltması  PHİLİPS EĞRİSİİşsizlik-enflasyon oranları arasında istikrarlı ve ters yönlü ilişkiyi ifade eden eğri Enflasyon artarken, işsizlik azalır.Kısa dönemde negatif eğimli,Uzun dönemde diktir. Borç stokunun eritilebilmesi :Birincil bütçe fazlası > Faiz yükü  TÜKETİM VERGİLERİGelir karşısında gerileyen oranlıdır. Talebi arttırıcı özelliği vardır. Vergi adaleti açısından olumsuz etki yaratır. Enflasyonla mücadelede en iyi hizmeti verir.PONZİ TİPİ BORÇLANMA:Kamuaçiklarinindevamlibuyudugu ve borc stokunun yukseldigikosullardakiborclanma tipidir.(Borç faizinin de yeni borçlanmayla karşılanmasıyla borç stokunun artması)HOŞ OLMAYAN MONETARİST ARİTMETİK: Uzun dönemde bütçe açığının borçla finansmanının parasal finansmandan daha enflasyonist olması durumu.SENYORAJHAKKI: Devletin para basma tekeline sahip olmasının sonucu olarak para basmaktan elde ettiği gelir.İNDEKSLEME: Fiyat artışları karşısında ücretlerin reel düzeyini koruyarak işsizliğin artmasını engelleyen yöntemdir.VERGİ TEMELLİ GELİRLER POLİTİKASI:Stagflasyonla mücadelede uygulama alanı bulamayan politika TAM ÇARPAN ETKİSİ: Kamu harcamalarında bir birim artışın, veri çarpan katsayısı ve sabit faiz oranı altında gelir düzeyinde oluşturduğu artışÜCRET FİYAT SPİRALİ: Ücret ya da fiyatlardaki bir artışın diğerini uyararak enflasyona neden olmasıMAASTRİCH KRİTERLERİ:Kamu açığının milli gelire oranı için üst sınır  % 3STERİLİZASYON:Parasal taban üzerinde yabancı para girişinden kaynaklanan etkilerin nötr hale getirilmesidir OG = 0 ise vergilerin ekonomik büyüklükte etkisi yoktur OG = 1 ise vergilerin ekonomik istikrar gücü tamdırNET İHRACAT:Toplam talebe ticaret yapılan ülkelerin katkısıdırNET İTHALAT: Ticaret yapılan ülkelerin toplam talebine yapılan katkıdırMUNDEL-FLEMİNG: Açık ekonomide maliye ve para politikalarını nispi etkinliği modelini açıklarHANSEN: İradi maliye politikalarının genel olarak ekonomi politikaları içerisindeki yerine ilişkin olarak katkıda bulunan maliyeciLAIN MACLEOD: Stagflasyon Kavramini ilk defa kullanan iktisatciTEPKİ GECİKMESİ: Bir maliye politikası işleminin uygulanmaya konulması ile beklenen sonucu vermesi arasındaki gecikmedir.DENK BÜTÇE:Klasiklere göre devletin küçük pasif ekonomiye müdahale etmeyen ve denk bütçeye sahip olmalıdırİÇ VARLIK: İç borçlanmada Hazinenin Merkez Bankasına vermiş olduğu senetlere denir Borçlanma işlemleri ülkemizde: Hazine Müşteşarlığı tarafından yapılır. Kaynak dağılımının bozulması:Gelirler politikasına yönelik yapışan eleştiri. Genişletici MP uygulamasının olumsuz sonuçları:I.sıkıntısı dışlama etkisi yaratmasıdır. Faizler düşmez tam tersine yükselir ve dışlama etkisi görülür. II.sıkıntı ekonominin dış ticarete açık olmasıdır. İhracat milli geliri arttırıcı, ithalat ise kısıcı yönde etkilemektedir. Gelir ve ona bağlı olarak tüketimin artması, marjinal ithalat eğilimine bağlı olarak ithalatı da arttırmaktadır. Dışlama etkisinin görülmemesi için gereken faiz oranı sabitliği;Genişletici maliye politikasına ek parasal tabanın genişletilmesi ile sağlanır…ARTAN ORANLI GELİR VERGİSİ:Enflasyonist dönemlerde bozulan gelir dağılımındaki adaletsizliği azaltmak için uygulanan vergidir.MERKEZ BANKASI:Kamu borçlanmasında en enflasyonist borçlanma sağlarOTONOM YATIRIM: Faiz oranında bağımsız olarak kamu kesimi içinde yapılan yatırım harcamaları.FRİEDMAN ve PHELPS: Enflasyon ve işsizlik arasındaki ilişkinin beklenen enflasyon oranı değişmediği zaman istikrar olacağını, beklenen enflasyon oranının değişmesi halinde ise philips eğrisinin yukarı doğru hareket ederek yeni bir denge noktası oluşacağını savunurlar.BÜTÇE AÇIĞI: Olağan bütçe harcamalarının, olağan bütçe gelirlerini aşan miktarıdır.TÜRK TOPLUMSAL YAPIENFORMELLEŞME :Ekonomik faaliyetlerin, istihdam ilişkilerinin ve iş süreçlerinin resmi olmayan bir şekilde, yazılı olmayan kurallara göre gerçekleşmesi 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’na göre seçimler 2 yılda bir yapılırKANUN-İ ESASİ: Osmanlının ilk anayasası 1876 yılında ilan edilmiştirSENEDİ İTTİFAK :Osmanlı tarihinde ilk anayasal belgeTANZİMAT  FERMANI: 1839 yılında II. Mahmut tarafından gerçekleştirilmiştirTEVHİT-İ TEDRİSAD: Eğitim birliğini sağlamayı hedefleyen kanun; 1924 yılında çıkarıldı. Türkiye’de mesleki üst kuruluşu ve yasal temsilcisi olan TOBB’un görevleri  Türkiye girişimcisinin çalışmalarına öncülük eder. Kanunlar ve düzenlemelerle ilgili görüşlerini ilgili bakanlıklara, meclis komisyonuna sunar. Özel sektörün ihtiyaçları doğrultusunda siyasi güce görüş ve düşüncelerini iletir. Tabanı oluşturan KOBİ’lerin ekonomiden hakettiği payı alması için çalışır Herkes için geçerli emredici hukuk kuralları koyma anlamına gelen işlev : YAŞAMA’DIR Türkiye’de bugün yürürlükte olan seçim sistemi :Ülke Barajlı d’HondtKANUN HÜKMÜMDE KARARNAMELERTBMM, Bakanlar Kurulu'na KHK çıkarma yetkisi verebilir. Temel haklardan, kişi hakları ve siyasi hak ve ödevler KHK ile düzenlenemez. Kanun güç ve kuvvetindedirler. Anayasada yazılı bazı konularda, hükümete KHK çıkarma yetkisi verilemez  İTHAL İKAMECİ SANAYİLEŞMEBir malın yurt dışından ithal edilmesi yerine yurt içinde üretilmesini öngören, böylece döviz tasarrufu sağlayan sanayileşme stratejisi   EŞİT OY İLKESİBireylerin ekonomik ve toplumsal konumları ne olursa olsun, herkesin bir tek oy kullanma hakkının olmasıFATMA SÜNDAL:eski halleriyle değilse de süren sufi düzenlerin sosyal devletin yerine getirmesi gereken eğitim, sağlık gibi konularda üyelerine maddi destek sağlaması yüzünden varlıklarına göz yumuluyor olabileceğini, hatta devlet ile sufi düzenler arasında “körebe” oyunu gibi bir oyunun sürmekte olduğunu belirten Yeni tip örtünmeyi benimseyen kadınların çok azın şeriat rejiminde yaşamak istediğini ve örtünmenin başladığı dönemde çalışan kadınlar şimdilerde çocuk yetiştirdiğinden daha küçük yaşlarda örtünmenin başladığını ileri süren araştırmacıNİLÜFER GÖLE1960’larda başlayan yeni tip örtünmeye dair “Modern Mahrem” adlı çalışmayı yapan araştırmacıŞERİF MARDİN:Türkiye’de Cumhuriyetin temel dayanağını İslami bulan toplumbilimciNİYAZİ BERKES: Osmanlı devleti ne feodeal nede fteokratikti görüşünü savunan toplumbilimciTANZİMAT FERMANI: Osmanlıda yaşayan tüm azınlıkların temel haklarının verilmesi; yerel yönetimlerin kurulması; ilk bütçenin yapılması; batılı anlamda okulların açıldığı dönemdir.MECLİSİ AYAN: 1876 Anayasasına göre üyelerin tamamının padişah tarafından seçildiği meclisHEYETİ MEBUSAN : 4 yılda bir genel seçim ile belirlenirdiTC İLK ANAYASA: 1921 yılında yürürlüğe girmiştirANAYASA MAHKEMESİ: Mahkemelerin kuruluşu, işleyişi, görev ve yetkileri, yargılama yöntemleri yasayla belirlenir. Anayasa Mahkemesinin kararları, kesindir. Anayasa Mahkemesi hem biçim hem de öz bakımından yasaların anayasaya uygunluğunu denetlemekle görevlidir. Anayasa Mahkemesinin kararları, kamu ya da özel alanda herkesi bağlarEŞİTLİK İLKESİ: Bireylerin ekonomik ve toplumsal konumları ne olursa olsun bir tek oy kullanma hakkı olması ilkesidirGENELLİK İLKESİ: Yasanın öngördüğü, yaşı dolduran, seçmen kütüğüne kayıtlı, hiçbir ayırımın dikkate alınmaksızın oy kullanma hakkı kazanması.BİREYSELLİK İLKESİ: Seçme hakkının kişiye özgü olması, hiçbir suretle başkasına devredilemez olmasıGİZLİLİK İLKESİ: Hiçbir kimsenin etki ve baskı altında kalmadan, kendi istekleri doğrultusunda oy kullanma hakkı.SERBESTLİK İLKESİ: Seçimlerin her türlü siyasal,ekonımik,toplumsal baskılardan uzak gerçekleşmesi1961 ANAYASASI: Çoğunluk sistemi terk edilerek, nispi temsil sistemine geçilmiştir. Türkiye, AB’den ithal ettiği sanayi ürünlerine uyguladığı mevcut gümrük vergileri ve kısıtlamaları 1 Ocak 1996 de kaldırdıFASON ÜRETİM:Asıl işverenin talep ettiği ürünleri alt işverenin kendi iş yerinde imal edip asıl işverene teslim etmesiTAŞERONLAŞMA:Bir işyerinin ürettiği mal ve hizmetlerin bir kısmının, sözleşme ile alt iş verenlere verilmesi ve alt işverenler tarafından üretilmesidir Türkiye’de taşeronlaştırma sisteminin yaygın olmasının nedenleri Kırdan kente doğru yaşanan yoğun göç İşgücü maliyetlerini düşürmek amacıyla firmaların çeşitli üretim ve hizmet birimlerini alt işverenlere vermeleri Kentlerde işsizlik oranının çok yüksek olması Vasıfsız ve eğitimsiz iş gücü sayısının her geçen gün artması  ENFORMEL İSTİHDAM özellikleri: Ağır çalışma koşulları İş güvencesinin olmaması Gayri resmi olarak çalışma Düzenli ve makul bir ücret alamamaSOSYAL DEVLET:Toplumsal ve ekonomik anlamda zayıf durumda bulunan birey ve toplulukların devlet tarafından korunmasının mekanizmalarını yaratmakKONJÖKTÜREL İŞSİZLİK:Piyasada talep azalması nedeniyle üretimin dönemsel olarak daralması durumunda ortaya çıkan, özellikle ekonomik gerileme dönemlerinde artan işsizlik türü GİZLİ İŞSİZLİK:Bir işte bir kişinin çalışması yeterli olacağı halde daha fazla kişinin çalışmasıyla ortaya çıkan işsizlik türüdürFRİKSİYONEL İŞSİZLİK: İnsanların daha iyi işler bulmak amacıyla işlerinden ayrılmasıyla oluşan kısa süren işsizlik türüdürAÇIK İŞSİZLİK:Çalışmaya hazır ve iş gücü olduğu halde açık işlerin olmamasından kaynaklanan işsizlik YAPISAL İŞSİZLİK: Açık işler olduğu halde iş gücünün vasıflarının bu işe uygun olmamasından kaynaklanan işsizlik türüdür. 1135 delegenin katılmasıyla gerçekleşen Birinci Türkiye İktisat Kongresi: 17 ŞUBAT 1923 Merkez Bankası 11HAZİRAN 1930 da kuruldu Anayasa değişiklik teklifinin kabul edilmesi için gerekli çoğunluk :TBMM üye tamsayısının en az beşte üçüEKONOMİK VE SOSYAL KONSEYEkonomik ve sosyal politikaların oluşturulması, toplumsal uzlaşma ve işbirliğinin sağlanması, sürekli ve kalıcı bir ortam yaratmak ve ortak görüş belirlemek amacıyla kurulan konsey Türkiye’de Gayrimüslimlerin devletle olan ilişkisini tarif eden metin: LOZAN Türkiye’de çağdaş alanda işçi-işveren ilişkilerinin temeli : 1961 ANAYASASI Cumhuriyetin ilk yıllarında izlenen temel ekonomi politikası: Devletin özel teşebbüse yardımcı olacağı ekonomiFENOMENOLOJİK YAKLAŞIM: Dini kendinden başka bir şeye indirgemeyen ve onun iç mantığını keşfetmeyi hedefleyen yaklaşımdır. ELİADE: Dini Fenomenolojik yaklaşımla ele alan araştırmacıHEY ve O’DEA:Din kurumunun kendi içinde bir sekülerleşme yaşadığını ifade eden araştırmacılar ADAM SMİTH: Klasik iktisad teorisi kurucusu.POLANYİ:Ekonomi toplumsal ilişkiler içine yerleşecek yerde, sosyal ilişkiler ekonomik ilişkiler içine yerleştiğini ifade eden araştırmacıAGNES HELLER:Dini günlük yaşam açısından değerlendiren Modern burjuva toplumuyla bireylerin kamusal alanda etnisiteye, dine ve sınıflara ait mecburi giyim kuşamının ortadan kalktığını ve bireyin giyim kuşamına bakarak etnik/sınıfsal ve diğer özelliklerini tahmin etmenin artık mümkün olmadığını ifade eden araştırmacıHABERMAS:Günümüzde Avrupa’daki dinsel durumu post-seküler (yerini alma modeli) dönem olarak adlandıran kuramcıWEBER:Çalışma neshesiteodise (kötülüğün karşısında iyiliğin haklılaştırılması ve aranması) olan kuramcıPETER L. BERGER: Sekülerleşmeyi dinin bütün yaşam alanlarından çekilmesi, küçülmesi ve kurumların din etkisinden kurtularak ortaya çıkması olarak tanımlayan kuramcı FRİEDERİC ENGELS: İslam dinini Yahudiliğe dönüş eğilimi taşıdığını savunan kuramcıAVNER LEVİ: Bir yahudinin Yahudi gibi yaşaması için haham, özel et kesimi, özel yiyecekler olması gerektiğini savunan araştırmacı BRUINESSEN:Aleviliği “heteredoks dinsel azınlık” olarak tanımlayan araştırmacıCELAL BAYAR:27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi olduğunda Cumhurbaşkanlığı görevindedir 1982 anayasasına göre yürütme yetki ve görevi : Cumhurbaşkanı ve Bakanlar KuruluKURUMSAL İKTİSAT: Neoklasik iktisatın, soyut varsayımlarına karşı çıkarak iktisadi olayların ve faaliyetlerin analizinde sosyal, politik, tarihsel ve psikolojik yapıları da dikkate alan iktisat ekolü  Cumhuriyet ilan edilmeden önce ülkemizdeki ilk seçim: 1877 deDEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI:30 Eylül 1960 tarihinde kurulmuşturBİRİNCİ BEŞ YILLIK (SANAYİ) PLANI: 1934 yılında ilk kararlar alındıFENOMENOLOJİK YAKLAŞIM: Dini kendinden başka bir şeye indirgemeyen; onun iç mantığını keşfetmeyi hedefleyen yaklaşım. LAİSİSM: Din le siyaset arasında keskin bir ayrım yapan ve toplumda dinin sınırlı rol oynadığını savunan doktirin. BrettonWoods’da Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı gerçekleşmiştir. Konferansın amaçları: Gelişmiş ülkelerin çıkarlarıyla örtüşmeyen ekonomik çatışmalar engellenecek. Mal değişimi gerçekleşecek. Serbest ticaret korunacak. Uluslararası ödemelerde istikrarı sağlayacak, uluslararası ekonomik sistem kurulacak Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat kanunu çıkarılmasının temel amacı :Eğitim üzerinde devlet otoritesini mutlaklaştırmak ve eğitim kurumlarını tek bir merkeze bağlamakPOST-SEKÜLER döneme işaret eden özellik:Seküler toplumsal düzenle dinsel cemaatler arasındaki gerginlik ve çatışmaLİSTE USULÜ ÇOĞUNLUK SİSTEMİ:Türkiye’de 1950-1960 dönem uygulanmıştır Dünyada sendikalar işçi sınıfının hareketinin bir parçası: ENDÜSTRİ DEVRİMİNDE ORTAYA ÇIKMIŞTIRÇalışma çağında olmasına karşın bir çok nedenden dolayı iş aramayan, iş aramadığı için işsiz olan ve bu nedenle çalışma yaşamı dışında kalanlar : İŞ GÜCÜNE DAHİL OLMAYANLARTürkiye’de seçimlere birden çok siyasi partinin katılması : 1946 sonrası Alan Duben’in akrabalık ve aile ile ilgili iddiaları Hane türünde yaşanan değişiklikler daha çok orta ve üst gelir gruplarındaki eski kentlilerde görülür. Yüksek çekirdek aile oranına rağmen geniş aile ve akrabalık ilişkileri, bütün toplumsal sınıflar için son derece önemlidir. Göçün aile üzerindeki etkisi yok denecek kadar azdır. Geniş ailenin yüzdesinde tarihsel bir sabitlik söz konusudur. Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) : 1964 de kuruldu Cumhurbaşkanı’nın yasama ile ilgili görevleri Yasaları yayımlamak Anayasa değişikliklerine ilişkin yasaları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak TBMM'yi gerektiğinde toplantıya çağırmak Yasaları yeniden görüşülmek üzere TBMM’ye geri göndermek TBMM tarafından reddedilen tasarı ve teklifler aradan 1 geçmeden aynı yasama dönemi içinde yeniden VERİLEMEZ Türkiye'de Kalkınma Planları 5 yıllığına yapılmaktadır.  kadınların çalışma yaşamında karşılaştıkları zorluklar Geleneksel ailelerde kadına yönelik ataerkil baskılar nedeniyle çalışmalarının aileleri tarafından engellenmesi Kadınların ev işleri ve çocuk bakımı gibi rolleri nedeniyle işle ilgili olarak erkeklerle eşit koşullarda rekabet edememeleri Kadınlara yönelik işlerin genellikle yorucu, düşük ücretli ve iş güvencesinin yetersiz olduğu işlerle sınırlı olması Kadınlara yönelik çeşitli ön yargı veayrımcılık nedeniyle, erkeklerin kariyer basamaklarını daha hızlı tırmanmasıNİLÜFER GÖLE1960’larda başlayan yeni tip örtünmeye dair “Modern Mahrem” adlı çalışmayı yapan araştırmacı Türkiye’de liberal ekonomik politikaların izlenmeye başlaması ve özel bankaların gelişmesi : 1945-1960 Osmanlı İmparatorluğu’nda her alanda batılılaşma hareketleri: II. MAHMUTEKONOMİ KURUMUNUN FONKSİYONLARI: Piyasalarda bilgi akışını sağlamak Özel girişimciliği desteklemek Mülkiyet hakkını korumak Rekabetin varlığını sağlamak ve korumakULUSLARARASI EKONOMİK ÖRGÜTLER: Uluslararası para fonu; Dünya bankası; OECD; Dünya ticaret örgütüMALİYE BAKANLIĞI GÖREVİ: Kamu gelirlerini toplamak e bütçeyi hazırlamakNEOLİBERAL YÖNETİŞİM MODELİ UYGULAMALARI: Sivil toplumun karar alma sürecine katılımı Devletin mal ve hizmet üretmek yerine piyasaları düzenleme çalışmaları Şeffaf ve hesap verebilir yönetimSEKÜRLEŞME: Dinin bütün yaşam alanlarından çekilmesiDEVLET LAİKLİĞİ: Devletin dindışılığı ve halksallığı anlamına gelen ilkeEKONIMİNİN FAALİYET ALANLARI:  --Hizmet üretim süreci --Malların değişimi --Hizmetlerin PaylaşımıÖRGÜTSÜZLÜĞÜN SEBEPLERİ: --İstihdam edilen iş kolunun çalışma koşulları --İşverenin örgütlenmeye sıcak bakmaması --Yasal Denetimsizlik --Rekabet koşullarıÇALIŞMA YAŞAMININ TEMEL SORUNLARI: --Enformelleşme; --Esneklik –Örgütsüzlük –Taşeronlaşma –Ayrımcılık –Mülteci/Sığınmacı iş gücüCAM TAVAN: Kadınların çalışma hayatında yukarı yükselmelerini fiili olarak zorlaştıran, görünmez olan engeldir.KAPİTALİZM:Üretim araçlarınınözel mülkiyetlerine ve bu araçların onlara sahip olmaya işçi sınıfı tarafından işletilmesine dayanan toplumsaşl yapıEKONOMİ BİLİMİ: İnsan ve toplumların zaman içinde çeşitli mal üretmek ve bunları bugün ve gelecekte tüketmek üzere., toplumdaki bireyler arasında bölüştürmek için kıt üretimkaynaklarını inceleyen bilim dalıDENETLEYİCİ ve DÜZENLEYİCİ KURUMLAR: -Sermaye Piyasası Kurulu -Rekabet Kurumu -Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu -Spesifik piyasalara yönelik kurumlar a-Şeker kurumu b-Enerji piyasa denetleme kurumu c-Tütün ve alkol Düzenleme kurumu  d- Telekomünikasyon kurumu e- Kamu İhale kurumuCONCORDAT MODELİ: Dinin devlete tabi olmayıp ondan ayrı bir yerde olduğu ayrılma modelidir.YASAMA SORUMSUZLUĞU: Milletvekillerinin TBMM çalışmalarında söyledikleri sözler ve kullandıkları oylar nedeniyle kimseye hesap vermek zorunda olmadıkları; anayasal güvencedirESNEKLİK:İşveren tarafından iş gücünün istenilen sayıda ve koşulda istihdam edilmesidirHOMO EKONOMİCUS:Kapitalist sistemde bireye verilen isim